کاسهٔ برنزی نفیس از دوران امپراتوری غزنویان؛ بازتابی از شکوه هنری خراسان بزرگ (افغانستان امروزی)

این اثر چشمگیر، یک کاسهٔ برنزی حکاکی شده و تزئین شده است که در فاصلهٔ سدههای دهم تا دوازدهم میلادی (۹۶۳–۱۱۸۷ م)، در دوران امپراتوری غزنویان و در قلب خراسان بزرگ (افغانستان امروزی) ساخته شده است.

کاسه ئی با ظرافتی مثال زدنی مزین به نقوش گیاهی و پیچکهای شاخ و برگ دار است، که در فرهنگ اسلامی و ایآریائی نمادی از بهشت، تداوم حیات و نظم کیهانی به شمار می رفت. در مرکز آن، شمایل یک پرنده باشکوه احتمالاً طاووس یا طائر آسمانی ( سیمرغ ) دیده می شود، که به طور نمادین نمایانگر جاودانگی، پاکی و تجلی عرفانی در فرهنگ عرفانی خراسان بزرگ است.

در حاشیهٔ مرکزی ظرف، تصاویری از جانورانی خیالی با تن شیر و سر انسان دیده می شوند که بسیار به ابوالهول (Sphinx) شباهت دارند.

این کاسه، نمونه ئی درخشان از مهارت بی نظیر فلزکاری و فنون ریخته گری، حکاکی و تزیین فلزات در دورهٔ  امپراتوری غزنویان است؛ دوره ئی که خراسان بزرگ نه تنها مرکز فرماندهی سیاسی و نظامی منطقه، بلکه کانون فرهنگ، ادب، هنر، فلسفه و علوم انسانی در تمدن اسلامی بود. در همین دوران است که شاعرانی چون فردوسی، عنصری، فرخی، و سنائی شکوفا شدند و هنرهای تجسمی نیز هم پای شعر و عرفان بالیدند.

این اثر تأریخی، امروزه در موزهٔ متروپولیتن نیویورک (The Metropolitan Museum of Art) نگهداری می شود و به عنوان یکی از نمونههای درخشان هنر فلزکاری جهان اسلام، شاهدی زنده از ذوق هنری، تلفیق فرهنگی، و توانمندی هنرمندان سرزمین آریانای کهن ( خراسان بزرگ - افغانستان امروزی) است.