تندیس یاکشی روح زنانه طبیعت و باروری هندو، بودایی و جین !

مجسمه ئی که در تصویر ذیل مشاهده می شود، نمایانگر یک یاکشی (Yakṣī) – روح زنانهٔ طبیعت و باروری در اسطورههای کهن هندو، بودائی و جین – است. یاکشی ها در هنر آئینی هند باستان، اغلب به شکل زنانی با اندامهای منحنی، نیم تنه برهنه، زیورآلاتی مانند گردنبند، النگو، کمربند و خلخال، و در ارتباط با درختان یا عناصر طبیعی به تصویر کشیده می شوند. این فیگورها نماد شکوفائی، زایش و باروری استند و در اغلب موارد نقشهای حمایتی و تقدیس کننده در معماری معابد دارند.

این تندیس خاص، که از سنگ ماسه یی تراشیده شده، متعلق به دوران امپراتوری کوشانی است و به قرن دوم میلادی بازمی گردد؛ دوره ئی که هنر گَندهارا و مَتهورا در اوج شکوفائی فرهنگی و مذهبی قرار داشت. سبک هنری این اثر، به ویژه در نحوهٔ ارائه بدن، پوشش و حالت چهره، نشانه هائی از سبک ماتهورا را دارد که با ویژگیهای بومی تر و کمتر متأثر از هنر یونانی-رومی نسبت به سبک گندهارا شناخته می شود.

محل کشف این تندیس، ماتهورا، در شمال هند کنونی، یعنی منطقه ئی کلیدی در تمدن کوشانیان است.

قدمت این مجسمه که از سنگ سرخ ماسه ئی ساخته شده ،حدودآ به قرن دوم میلادی، دوره کوشانی میانه است.

سبک هنری تندیسهای ماتهورا، با تأکید بر فرمهای بومی و نمادهای آئینی هندو-جین مبتنی است.

محل نگهداری کنونیاین مجسمه دقیقآ معلوم نیست، اما برخی نمونههای مشابه ،  در موزیم ملی دهلی نو یا موزیم بریتانیا نگهداری می شوند.

این مجسمه نه تنها بازتابی از باورهای آئینی و اسطوره ئی در تمدنهای باستانی جنوب آسیا است، بلکه سندی هنری از شکوفائی فرهنگی و مذهبی امپراتوری کوشانی نیز به شمار می رود؛ امپراتوری که در گستره ٔ وسیعی از آسیای میانه تا شمال هند، پل میان فرهنگهای یونانی، آریائی، هندو و بودائی ساخت.