37

تصویر بازسازی‌شده و زیورات متعلق به صاحب آرامگاه شماره (۳) در محوطه باستانی طلا تپه – از مجموعه گنجینه باختر

از کتاب: سخنان نغزی از پرچمن
01 September 2025

در تصویر زیر، بازسازی چهره، لباس و تزئینات طلائیِ متعلق به یک بانوئی اشرافی را مشاهده می کنید که در آرامگاه شماره (۳) محوطه باستانی طلا تپه واقع در ولایت جوزجان، شمال افغانستان امروزی مدفون بوده است.

این آرامگاه و آثار  موجود در آن طی کاوشهای باستان شناسی انجام شده میان سالهای ۱۹۷۸ تا ۱۹۸۹ میلادی توسط تیم مشترک باستان شناسان افغانستان و شوروی سابق کشف شد. یافته ها نشان می دهند که بانوی مدفون، یک شاهزاده خانم کوشانی، حدوداً سی ساله بوده است. گمان می رود که وی در دوران زمآمداری هرایوس (Heraios)، نخستین پادشاه سلسله کوشانی، در حدود سالهای ۱ تا ۳۰ میلادی، در سرزمین تأریخی آریانا (افغانستان کنونی) می زیسته است.

زیورات طلائی موجود در این آرامگاه، به عنوان نمونههای کم نظیری از هنر زرگری آن دوره، شامل موارد زیر است:

یک گردنبند ظریف از طلای ناب؛

یک جفت پابند طلائی؛

یک آویز طلائی با تصویر دو سر اسپ و نگین هائی از فیروزه، عقیق، لاجورد و پیریت؛

یک گیره یا سگک طلائی مزین به تصویر کوپید سوار بر ماهی، با نگینهای فیروزه؛

یک گیره دیگر با نقش برجسته یک جنگجوی با کلاه زره ؛

سه حلقه انگشتری طلائی، که یکی از آن ها مزین به تصویر الهه آتنا و در مجموع مزین با نگین هائی از کهربا، لاجورد، فیروزه و آمتیست میباشند؛

انواع لوازم و آویزهای تزئینی طلائی، همراه با نگین هائی از گرانیت، که بر روی آستین ها و لباس دوخته می شده اند؛

یک جفت تلی " ته کفشی"  طلائی بوت،

و یک جفت گوشواره طلائی نفیس.

این مجموعه گرانبها، که از نظر هنری، فرهنگی و تأریخی ارزش بسیاری دارد، بخشی از گنجینه معروف باختر (Bactrian Hoard) به شمار می رود، که یکی از بزرگ ترین و ارزشمندترین گنجینههای باستانی کشف شده در جهانست. این آثار تأریخی، در موزیم ملی افغانستان در کابل نگهداری می شوند.