37

مجسمه‌های دو «سوراسونداری» در معابد جینیسم پالی‌تانا، گجرات – هند

از کتاب: سخنان نغزی از پرچمن
31 August 2025

 همانطوری که دیده میشود، تصویر  ذیل، نمایانگر دو مجسمه برجسته از «سوراسونداری ها» (Surasundaris) است، که در معابد تأریخی جینیسم واقع در تپههای شترون جایا (Shatrunjaya Hills)، در نزدیکی شهر پالی تانا (Palitana) از منطقه بهاوناگر (Bhavnagar) در ایالت گجرات هند قرار دارند. این مجموعه یکی از مقدس ترین اماکن پیروان آئین جین به شمار می آید، که شامل صدها معبد ظریف با کنده کاریهای بی نظیر است.

در سنتهای هنری هند باستان، به ویژه در معماری معابد هندو و جینی، واژۀ «سوراسونداری» به معنای «زن آسمانی زیبارو» (Sura = ایزد، Sundari = زیبارو) به دوشیزگانی اطلاق می شود، که تجسم لطافت، زیبائی، هنر و شکوه زنانه در فضای مقدس معبد استند. این پیکره ها نه تنها نماد زیبائی فیزیکی، بلکه تجلی توازن میان جسم و روح، هنر و معنویت نیز محسوب می شود.

در سمت چپ تصویر، سوراسونداری ایستاده در حال آرایش، که به نظر می رسد و در حال کشیدن سرمه یا نوعی ماده آرایشی سنتی به چشمهای خود است. این حرکت، نمادی از آمادگی برای مناسک، زیبائی درونی و بیرونی، و حضور آئینی زنانه در فضای مقدس معبد است.

در  تصویر سمت راست، سوراسونداری دیگری را مشاهده می کنیم که با حالتی متمرکز، مشغول نوشتن یا طراحی بر روی یک لوح است. این تصویر نشان دهنده پیوند زنان با خرد، دانش، هنر و نگارش است؛ ویژگی که در هنر معابد هند بسیار کمتر از جنبهٔ زینتی برجسته شده، و از این جهت نادر و قابل توجه است.

این نوع مجسمه ها، به ویژه در معابد آئین جین، از قرن نهم میلادی به بعد رایج شدند، و بخشی از جریان هنر دینی-آئین محور هند باستان اند.

در سنت جینی، حضور سوراسونداری ها به عنوان نگهبانان زیبائی و نظم کیهانی در معبد، تأکیدی است بر پیوند میان دنیای ماده و معنویت ناب.

این مجسمه ها نه تنها سندی از غنای هنر پیکرتراشی هند باستان استند، بلکه گواهی بر جایگاه والا و متعالی زنان در آئینهای کهن و فضاهای مقدس جینی و هندو می باشند.