سنگ یادبود باستانی سه هزار ساله بین‌النهرین با نمادهای بابلی

این سنگ یادبود، یا به عبارت دقیق تر "کودورو" (Kudurru)، یکی از نمونههای نادر هنر و اسناد مذهبی-حقوقی دوره بابل میانه است، که به زمان سلطنت شیپاک-شلّی (Shittiq-Marduk یا Šittiq-šiqam)، پادشاه دودمان دوم بابل (حدود ۱۱۸۶ تا ۱۱۷۲ ق.م) تعلق دارد.

کودوروها نوعی سند سنگی رسمی بودند که به مثابه گواه نامههای اهدای زمین یا مرزگذاری، با حکم شاه صادر می شدند و خدایان را به عنوان گواهان متعال بر آن ثبت می کردند. این نمونه، از سنگ سیاه تراشیده شده، دربردارنده نمادهای بسیاری از خدایان بین النهرین و موجودات اسطوره ئی است که هر یک نشانی از قدرت، حمایت یا نظارت الاهی بر مالکیت زمین دارد.

نمادهای شاخص در بخش بالای سنگ (از چپ به راست) ازینقرار اند:

1. هلال ماه: نماد خدای ماه سین (Sîn) یا نانّا، خدای خرد و تقویم.

2. خورشید با پرتوها: نشانه شمش (Šamaš)، خدای خورشید و عدالت.

3. ستاره هشت پَر درون دایره: سمبل ایشتار (Inanna/Ishtar)، الهه عشق، باروری و جنگ.

4. حلقه و میله (میخ و حلقه): بمعنی توازن در میان دو قدرت برتر بین النهرین، یعنی کاخ پادشاه و معبد است.

5. ساختمانهای پلکانی: ممکن است نماد زیگورات ها (زیارتگاههای پله ای) باشند که مسکن خدایان تلقی می شدند.

6. موجودات ترکیبی (گریفون مانند یا گاو-انسان): نگهبانان جهان مقدس، که حضورشان بیانگر حراست الاهی از سند است.

اما در بخشهای میانی و پائین تر سنگ، موجودات اسطوره ئی، پرندگان نمادین (مانند شاهین یا عقاب که به شمش نسبت داده می شود)، شیران بال دار، مار و عقرب دیده می شوند که هر یک نمادی از یک ایزد یا نیروهای محافظتی استند. همچنین، ساختمان هائی که جانورانی چون بز، قوچ یا گاو در کنارشان نقش شده اند، اغلب خانههای مقدس یا معابد خدایان خاص استند.

همچنان در پائین ترین بخش، نقش مار بزرگ پیچ خورده، احتمالاً نماد نینگیش زیدا (Ningishzida) یا نیروی محافظ زیرزمینی و باروری طبیعت است. در کنار آن، نقش عقرب که می تواند تداعی گر محافظت از مرزها یا خطر ناشی از نقض عهد باشد.

بنابرین میتوان گفت، که این سنگ نه تنها سندی حقوقی، بلکه تجلی باورهای کیهانی، نظم جهان و سلطه گری خدایان بابلی بر طبیعت، قانون و جامعه است. هر نماد، همزمان بیان گر یک خدای خاص و هشدار به نقض کنندگان پیمان است. در ساختار نمادین این اثر، زبان تصویر و اسطوره به شکلی هماهنگ، روایت گر مفهومی پیچیده از قداست زمین، مشروعیت سیاسی و نظارت آسمانی است.