37

گیلاس‌های کشف‌شده از سایت باستانی بگرام، شاهکار هنر و صنعت جهان باستان

از کتاب: سخنان نغزی از پرچمن
30 August 2025

این گیلاس ها یا گلدانهای زیبا و منحصر به فرد، که به گونه ئی شگفت آور رنگ آمیزی و تزیین شده اند، در سال ۱۹۳۷ میلادی در جریان کاوشهای باستان شناسی توسط هیأت مشترک فرانسوی، از بخش سلطنتی سایت تأریخی بگرام (یکی از مراکز مهم امپراتوری کوشانی) واقع در شمال ولایت کابل – افغانستان امروزی، کشف گردیدند.

به گفتهٔ باستان شناسان، این آثار چشمگیر در حدود قرن نخست میلادی ساخته شده اند و قدمتی نزدیک به دو هزار سال دارند. بررسیهای علمی نشان می دهد که این ظروف شیشه ئی رنگین و پرنقش، تنها محصول یک مرکز محلی نبوده اند، بلکه بخشی از داد وستد جهانی زمان کوشانیان بوده اند. از این رو، منشأ و الهام هنری آن ها به تمدن ها و کارگاههای مختلفی همچون روم باستان، هند، اسکندریهٔ مصر و حتی چین نسبت داده شده است.

این آثار که از  داخل یکی از اتاقهای بسته و مهروموم شدهٔ کاخ سلطنتی بگرام به دست آمدند، بی گمان جزو گنجینهٔ شاهان امپراتوری کوشانی بوده اند. مجموعهٔ بگرام نشان می دهد که در آن دوران، این شهر به عنوان یک چهارراه تجارتی و فرهنگی، محل تلاقی مسیرهای بزرگ بازرگانی از شرق و غرب جهان کهن بوده است.

امروزه این گیلاس ها و دیگر اشیای گران بهای کشف شده از بگرام، از جمله آثار بی بدیل باستانی افغانستان به شمار می روند و بخشی از آن ها در موزیم ملی افغانستان در کابل نگهداری می شوند (اگرچه برخی به دلایل امنیتی و حفاظتی به طور موقت به موزیمهای معتبر جهان انتقال یافته اند).