تصویر بازسازیشده و زیورات متعلق به صاحب آرامگاه شماره (۶) در محوطهٔ باستانی طلا تپه – ولایت جوزجان
در میان شش آرامگاه سلطنتی که در جریان کاوشهای باستان شناسی سالهای ۱۹۷۸–۱۹۷۹ میلادی در محوطهٔ باستانی طلا تپه (Tillya Tepe) در ولایت جوزجان، واقع در شمال افغانستان امروزی، کشف گردید، یکی از غنی ترین و اسرارآمیزترین شان، آرامگاه شمارهٔ ششم است.
در این آرامگاه، جسد یک زن اشراف زاده – که احتمالاً شهزاده خانمی حدوداً چهل ساله از طبقهٔ عالی مرتبه کوشانی بوده – همراه با مجموعه ئی بی نظیر از زیورات و اشیای طلائی با مهارت استثنائی مدفون شده است.
از جملهٔ مهم ترین اشیای مکشوفه از این گور می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تاج طلائی سبک و قابل جداشدن (قات شونده)، ساخته شده از پنج قطعه تزئینی منحصربه فرد که به صورت مستقل روی سر قرار می گرفته اند؛ نشانه ئی از سنتهای عشایری کوشانیان در آریانای کهن است.
- گردنبند طلائی ظریف و منبّت کاری شده با سنگهای قیمتی، به ویژه فیروزههای آبی رنگ.
- یک جوره دستبند طلائی ظریف با نگینهای فیروزه ئی.
- یک جوره گوشوارهٔ طلائی بسیار ظریف.
- یک جفت گیره یا سنجاق طلائی (۶٫۵ × ۷٫۰ سانتی متر)، مزین به نگینهای فیروزه ای و نقوش برجسته، که در آن ها چهرههای اسطوره ای یونانی چون دیونیسوس (ایزد شراب و حاصل خیزی) و همسرش آریادنه (فرزند شاه مینوس) به وضوح دیده می شود.
همچنین شمار قابل توجهی از قطعات طلائی که به نظر می رسد برای تزئین لباسهای محلی و سنتی این زن اشرافی به کار رفته اند.
بر پایهٔ شواهد باستان شناختی، سبک اشیای تزئینی و تحلیلهای طبقه بندی هنری، قدمت این آرامگاه و اشیای مکشوفه از آن، به حدود سدهٔ نخست پیش از میلاد تا اوایل قرن نخست میلادی بازمی گردد؛ یعنی دورهٔ گذار از حکومت یونانیان باختری (یونانی-بودائیان) به سلطهٔ نوظهور امپراتوری کوشانی در سرزمین آریانای کهن.
بر این اساس می توان با احتمال قوی گفت که صاحب آرامگاه شمارهٔ ششم، یک شاهزاده خانم کوشانی از دربار آغازین کوشانیان بوده، که در اوایل سدهٔ میلادی می زیسته و با خود نشانه هائی از تداوم سنن هلنیستی، نفوذ آئینهای بومی آریائی و آغاز شکوه زرگری کوشانی را به همراه داشته است.