در مورد شمشیر طلایی منسوب به هخامنشیان، چه میدانیم؟
شمشیری موسوم به Akinakes (آکیناکس)، به تازگی در نمایشگاه موزیم گتی (Getty Villa) به نمایش درآمده، به عنوان اثری منتسب به داریوش یا اردشیر هخامنشی معرفی شده است. این شمشیر که با پوشش کامل طلا و تزیینات سنگین طراحی شده، با ادعای تعلق به دوران هخامنشی معرفی گردیده؛ اما بررسیهای کارشناسی و سبک شناسی نشان می دهد که چنین انتسابی فاقد پشتوانه علمی و باستان شناختی است.
نخست، هیچ سند معتبر و رسمی درباره زمان، محل دقیق کشف، و تیم کاوشگر این شیء منتشر نشده است. نه گزارشی از حفاری باستان شناسی موجود است، و نه ثبت موزیمی با شناسنامه قابل استناد. این خلأ اطلاعات اولیه، خود به تنهائی مشروعیت انتساب اثر را زیر سؤال می برد.
از سوی دیگر، تحلیلهای سبک شناسی نیز نشان داده است که طراحی و نمادهای حک شده بر شمشیر، هیچ گونه هم خوانی با اصول هنر و صنعت فلزکاریِ مستند دوران هخامنشی ندارد. در شمشیرهای اصیل این دوره، سادگی ساختار، کاربردی بودن طراحی و تناسپ با سنتهای اسکیتی-مادی به وضوح دیده می شود. اما شمشیر طلائی گتی، با تزئینات اغراق آمیز و بی پایه، بیشتر به نمونههای تقلیدی معاصر شباهت دارد تا آثار اصیل باستانی.
همچنین، تا کنون هیچ گونه آزمایش علمی مستقل مانند طیف سنجی فلزی (XRF)، بررسی پاتینا، یا سنجش قدمت، به طور عمومی منتشر نشده است. اگر چنین بررسی هائی صورت گرفته باشند، نتایج آن ها یا هنوز محرمانه باقی مانده اند، یا به عمد منتشر نشده اند؛ امری که تردیدها را در مورد اصالت این شیء بیشتر می کند.
بر این اساس، می توان گفت که این شمشیر احتمالاً یکی از جعلهای تأریخی است، که با انگیزههای سیاسی، فرهنگی و تبلیغاتی، به منظور ساختن پیشینه ئی باشکوه و افسانه پردازانه برای سرزمین پارس (ایران کنونی) تولید شده است. در واقع، تلاش هائی از این دست، در چارچوب «تأریخ سازی» و «هویت سازی» نوین، به ویژه پس از تغییر نام رسمی کشور از «پارس» به «ایران» در سال ۱۳۱۴ خورشیدی (۱۹۳۵ میلادی)، بارها مشاهده شده است.
نمایش چنین آثاری، بدون پشتوانهٔ باستان شناسی و علمی، نه تنها کمکی به شناخت تأریخ نمی کند، بلکه با فریب افکار عمومی و تحریف واقعیات تأریخی، موجب انحراف در درک گذشته می شود. بنابراین، تا زمانی که اصالت این شمشیر از سوی منابع معتبر بین المللی و نهادهای تخصصی تأیید نشود، نمی توان آن را به عنوان یک سند تأریخی معتبر تلقی کرد.